Avaris

Can bir şaraptır, insan onun destisi;

Beden bir ney gibidir, kan o neyin sesi.

Hayyam, bilir misin nedir bu ölümlü varlık:

Hayal fenerinde bir ışık pırıltısı.

Ah, Tanrı dünyayı yeniden yarataydı,

Yaratırken de beni yanında tutaydı;

Derdim: Ya benim adımı sil defterinden,

Ya da benim dilediğimce yarat Dünyayı.

Tekkede, medresede, manastırda, kilisede,

Bir cennet cehennem kaygısıdır sürüp gitmede.

Oysa yüce varlığın sırlarına eren kişi

Bunların tohumunu uğratmaz düşüncesine.

Zaman başımıza bir çorap örmeden,

Gelin dostlar, içelim içebilirken.

O ecel çavuşu dikildi mi tepene

Bir yudum su iç bakalım, içebilirsen.

Ben şarap içiyorum, doğrudur;

Aklı olan da beni haklı bulur:

İçeceğimi biliyordu Tanrı,

İçmezsem Tanrı yanılmış olur.

Gerçeği bilemeyiz madem, ne yapsak boş;

Ömür boyu kuşku içinde kalmak mı hoş?

Aklın varsa kadehi bırakma elden

Bu karanlıkta ha ayık olmuşsun, ha sarhoş.

Şarabım, kâsem, sevgilim, bir de çimen;

Bırak bana bunları, al cenneti sen.

Cehennemmiş, cennetmiş, kuru laf bunlar:

Kim gitmiş cehenneme, kim dönmüş cennetten?

Gelip de eskiyenler, yeni gelenler,

Hepsi gider bugün yarın, birer birer;

Kimselere kalmamış bu eski dünya:

Kimi gitti gider, kimi geldi gider.

Ölüp yok olma korkuların saçma

Yoktan vara yükselen dalga oldukça;

Sevgiyle İsa gibi dirilmişsin sen;

Ölüm yok artık sana dünya durdukça.

Ben kendiliğimden var değilim bu varlığımla;

Kendim çıkmış değilim elbet bu karanlık yola;

Bir başka varlıktan gelmiş bendeki varlık:

Ben dediğin kim ola, nerde, ne zaman var ola?

Şarap küpü önüne serdik seccademizi;

Şarap yakutuyla adam ettik kendimizi;

Umudumuz, meyhanede yeniden bulmak

Camide, medresede yiten günlerimizi.

Feleğin çarkı dönmeyecek madem muradımca,

Gökler ha yedi kat olmuş, ha sekiz, bana ne?

Ölüm bütün isteklerimi yok ettikten sonra

Ha dağda kurt yemiş beni, ha mezarda karınca.

Can yoldaşı dostlar çekildi gittiler

Ecel çiğnedi hepsini birer birer

Yan yana oturmuştuk hayat sofrasına

Bizden birkaç kadeh önce sızdı gittiler.

Yokluk suyuyla ekilmiş tohumum benim

Gam ateşiyle tutuşmuş yanar yüreğim

Alındığım toprağa verilmeden önce

Dünyanın serseri yelleri önündeyim.

Bin bir tuzak kurarsın yolun üstüne

Adım atma yakalarım dersin bir de

Bir zerre var mı dünyada yönetmediğin

Neden asi dersin kendi yürüttüğüne?

Tanrı evrenin canı, evrense tek bir beden

Melekler bu bedenin duyuları hep birden

Yerde gökte canlı cansız ne varsa birer uzuv:

Budur Tanrı birliği, boştur başka her söylenen.

Tanrı gönlünce yaratır da her şeyi

Neden ölüme mahkûm eder hepsini?

Yaptığı güzelse neden kırar atar

Çirkinse suçu kim kime yüklemeli?

Bu dünyada nedir payıma düşen, hiç

Nedir ömrümün kazancı felekten, hiç

Bir sevinç mumuyum sönüversem hiçim

Bir kadehim, kırılsam ne kalır benden, hiç

Bu dünyaya kendi isteğimle gelmedim ben;

Şaşkınlıktan başka şeyim artmadı yaşarken.

Kendi isteğimle de gidiyor değilim şimdi,

Niye geldik kaldık, niye gidiyoruz bilmeden.

Bu kubbe altındaki bin bir belâyı gör;

Dostlar gideli boşalan dünyayı gör;

Tek soluk yitirme kendini bilmeden;

Bırak yarını, dünü, yaşadığın anı gör.

Bize şarap ve sevgili, size cami kilise;

Sizler cennetliksiniz, cehennemliğiz bizlerse;

Kader böyleymiş neylersin, kimsenin suçu yok:

Kim ne karışır ezel nakkaşının işine?

Benim varlığım senin yaptığın bir nakış;

Türlü garip renklerini hep senden almış;

Kendimi düzeltmeğe nasıl varsın elim:

Senden güzelini yapmak bana mı kalmış!

---

Ömer Hayyam - Dörtlükler (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu)