Avaris

Bir nakıştır varlığımız senin çizdiğin,

Şaşılası neler nelerle bezediğin;

Kendimi düzeltmek benim ne haddime;

Beni potadan böyle döken sensin.

Gökleri yarıp darma dağın ettiğin gün,

Pırıl pırıl yıldızları kararttığın gün,

Sen sorguya çekmeden ben soracağım sana:

Ey Tanrı, hangi günahım için beni öldürdün?

Vefasız dünya diye yakınıp durma;

Dünya elindeyken tadını çıkarsana!

Herkese vefalı olsaydı bu dünya

Sıra mı gelirdi senin yaşamana?

Dostlar, bir gün, sözleşip bir yerde birleşin;

Oturun sofrasına dünya cennetinin;

Sâki doldururken kadehleri cömertçe,

İçin bir kadeh de zavallı Hayyam için!

Daha nice büyük göreceksin kendini?

Hep varlık yokluk mu düşündürecek seni?

Şarap için şarap: Bu ölüm yolculuğunda

Bulamazsın sarhoş uykulardan iyisini.

Hayyam, günahım var diye tasalanma,

Bunun için dertlere düşmek boşuna.

Günah olacak ki tanrı bağışlasın:

Rahmet neye yarar günah olmayınca.

Seni aramaktan dünyanın başı dertte,

Zengine de göründüğün yok, fakire de;

Sen konuşursun da biz sağır mıyız yoksa,

Hep kör müyüz, sen varsın da görünürde.

Tanrım, hayır şer kaygısından kurtar beni;

Kendimden geçir, seninle doldur içimi

Aklım ayıramıyor iyiyi kötüden

Sarhoş et de bari ne kötü kalsın, ne iyi.

Gerçek aydınlığa erince can gözüm,

İki dünyayı birden silinmiş gördüm.

Eriyip gittim sanki engin denizlerde:

Ter olup çıktı, denize döndü gönlüm.

Gönül dedi: Ben neyim ki, bir damla sadece;

Ben nerde, görmediğim koca deniz nerde!

Böyle diyen gönül denize kavuşunca

Baktı kendinden başka şey yok görünürde.

Putların, Kâbenin istediği: Kölelik;

Çanların, ezanların dilediği: Kölelik;

Mihraptı, kiliseydi, tesbihti, salipti:

Nedir hepsinin özlediği? Kölelik.

Sen nesin, varlık nedir, nerden bileceksin?

Dünyan esen yel üstüne kurulmuş senin.

İki yokluk arasında bir varlık seninki:

Hiçlik ne varsa çevrende, sen de bir hiçsin.

Ben bugün beden kafesinde mahpusum;

Yok olma özlemiyle sarhoş olmuşum;

Varlık ayıbından kurtarırsa beni

Yoksulluğun kulu, kölesi olurum.

Benim yasam atık şarap, çalgı, eğlenti;

Dinim dinsizlik, bıraktım her ibadeti;

Nişanlım dünyaya: Ne çeyiz istersin, dedim:

Çeyizim, senin gamsız yüreyindir, dedi.

Dünya, yıldıramazsın beni ne yapsan;

Ölümden de korkmam, er geç ölür insan.

Ölmemek elimizde değil ki bizim:

İyi yaşamamak beni tek korkutan.

Yerin üstüne baktım, uykuya dalmışlar;

Altına baktım, çürüyüp toprak olmuşlar.

Yokluk ovasında başka ne var ki zaten:

Daha gelmemişler var, gelip gitmişler var.

Ben kendimden geçtikçe kendime gelirim;

Yücelere çıkar, alçalmayı bilirim.

Daha da garibi, varlığın şarabıyla

Ne kadar ayık da olsam, sarhoş gibiyim.

Yüreğinde sıkıntı varsa esrar iç,

Ya da birkaç kadeh gül rengi şarap iç.

Onu içmem, bunu içmem der durursun:

Ahmak herif, git zıkkımın pekini iç.

---

Ömer Hayyam - Dörtlükler (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu)